Natural Resources and Technology

КОНТРОЛА НА ФИЛТРАЦИОНИТЕ ПРОЦЕСИ НИЗ ТЕЛОТО НА БРАНАТА НА ЈАЛОВИШТЕ 3-2 НА РУДНИК САСА

Blagoj Golomeov — 2020-12-10

Процесите на филтрирација низ телото на песочната брана кај конвенционалните хидројаловишта, кои се градат со низводен метод, се еден од најважните елементи кои директно влијаат на стабилноста на браната, а со тоа и на целокупната инсталација на хидројаловиштата. Со контролирање на нивото на провирните линии низ телото на браната, ние индиректно ја контролираме работата на дизајнираните дренажни ќилими, чија функција е да ја фатат филтрационата вода низ телото на песочната брана и да се исцедат низводно во форма на дренажна вода. Овој труд го покажува начинот на контрола на процесите на филтрација низ телото на песочната брана бр. 3-2 кај рудникот Саса преку систем на пиезометри и преку редовно испитување на основните геомеханички параметри на песокот од кој е изградена браната.

КОМЕРЦИЈАЛИЗАЦИЈА НА ПОДЗЕМНАТА ГАСИФИКАЦИЈА НА ЈАГЛЕН ВО ЗЕМЈИТЕ ОД ЕВРОПСКАТА УНИЈА

Radmila Karanakova Stefanovska — 2020-12-10

Модерната технологија, истражувањата и развојот повеќе од еден век ja турнаа подземната гасификација со јаглен (UCG) преку така наречената "Proof of Concept" фаза. Од резултатите добиени од претходните испитувања се покажа дека UCG можат да ја експлоатираат енергијата од јагленот ефикасно и со лимитирано влијание врз животната средина споредено со конвенционалните технологии.

Многу земји од Европската Унија (дури и во светски рамки) се стремат да ги задоволат нивните потреби за енергија и покрај големите резеврви на јаглен што ги поседуваат, кои што не можат да го експлоатираат конвенцијално поради неговата длабочините на кои што се наоѓа. Апликација на модерната UCG техника, нуди можност за екстракција на енергијата од јаглен од длабочините и се со лимитиран импакт на животната средина. Како и да е, неколкуте потешкотии, како што е јавното мислење и емисиите од јаглерод диоксид (CO₂) мора да се надминат порано пред оваа технологија да се комерцијализира во Европската Унија.

DISCRETE ELEMENT METHOD (DEM) FOR SEGREGATION ANALYSIS OF GRANULAR MATERIALS: ANALYSIS OF STOCKPILE FORMED BY CONVEYOR BELT

Vancho Adjiski — 2020-12-10

Particles that have the same or similar physical properties and are subject to some dynamic states, tend to segregate or form groups of clusters. Segregation is common in many industries where there is processing, handling and transport of granular materials and it has many undesirable effects. In this study, an analysis was made for locating and calculating the mechanisms of segregation during the formation of a stockpile by conveyor belt, using the Discrete Element Method (DEM). For the purpose of this paper, two DEM models have been made in which the segregation mechanisms created by the dynamic processes related to the conveyor belt are analyzed and how they will effect on the formation of the stockpile itself. The results of this research indicate the fact that in the absence of easily accessible mechanical tools, DEM analysis is an efficient and inexpensive tool for monitoring and analyzing such processes.

ОСВРТ КОН ПРИМЕНА НА МАТЕМАТИЧКО – МОДЕЛИСКИ ПРИСТАПИ ПРИ ГЕОМЕХАНИЧКИ ЛАБОРАТОРИСКИ ИСПИТУВАЊА

Zoran Panov — 2020-12-10

Во овој труд даден е пристап кон можна примена на математичко – моделски истражувања при геомеханички испитувања. При тоа, направени се конкретни геомеханички лабораториски испитувања на примерок на гранит. Потоа за овие испитувања, направено е математичко – моделски истражувања со цел замена моделирање на физичко – механичките истражувања. При тоа, лабораториски материјалот е здробен, класиран и пресметани се волуменската маса во природна и растресита состојба (по дробењето). Исто така, подготвен е 3D модел со реконструкција на слики од реалниот модел. Потоа, од овој 3D модел со примена на DEM (Discrete Element Method), направен е модел од честички (зрна) кои го заменуваат здробениот материјал и на кој се анализирани некои физичко – механички карактеристики. Со компаративна анализа е дефинирана разликата помеѓу реалните лабораториски и моделираните резултати.

МОДЕЛИРАЊЕ НА ДИСПЕРЗИЈА НА ПРАШИНА НА ПЛАНИРАНИОТ ПОВРШИНСКИ КОП ЗА БАКАР И ЗЛАТО „ПЛАВИЦА“

Dejanco Tonev — 2020-12-10

Во рудниците со површинска експлоатација извршувањето на голем број рударски операции може да претставува закана за квалитетот на животната средина, посебно од аспект на генерирање на прашина.

Во трудот е прикажанa постапката на моделирање на дисперзија на прашина која ќе се генерира како резултат на рударските активности на планираниот површински коп за бакар и злато на локалитетот „Плавица“ со примена на моделот AERMOD, како еден од начините за проценка на влијанието на рударските активности врз животната средина. Прикажани се резултатите од моделирањето на дисперзија на вкупните суспендирани цврсти честички (TSP), како и цврстите честички со аеродинамичен дијаметар помал од 10 µm (PM₁₀). Процесот на планирање треба да ја опфати и процената на влијанието на рударските активности врз квалитетот на животната средина со развивање на современи и прецизни модели за процена на дисперзијата на прашината во пошироката зона на површинските копови. Ваквиот пристап овозможува верификација на ефикасноста на предложените мерки за заштита и намалување или елиминирање на идентификуваните влијанија.

Креираниот модел и компаративните анализи укажуваат дека позначителни влијанија врз квалитетот на воздухот, а како резултат на севкупните рударски активности, може да се очекуваат само во потесното подрачје на извршување на рударските активности, додека со зголемување на растојанието, постепено доаѓа до намалување на концентрацијата на цврсти честички кај околните рецептори. Доколку се применат сите мерки за контрола на изворите на прашина и се постигне очекуваното ниво на редукција на емисионите фактори, нивоата на очекуваните концентрации на суспендирани цврсти честички ќе бидат блиски до позадинските и во рамки на законски дозволените нивоа.

PETROLOGY OF VOLCANIC ROCKS OF AREA DOBRO POLE-GRADESNICA NORTH MACEDONIA

Ivan Boev — 2020-12-10

This paper presents the results of the petrological, chemical and geochemical characteristics of the volcanic rocks in the area Kravica-Dobro Pole-Gradesnica in samples collected in the summer of 2019. These rocks belong to the group of trachytes to trachyandesites. The spider diagrams of the normalized values indicate volcanic rocks that are silica-poor volcanics and are associated with subductional related processes.

ЕКОЛОШКИ ЕФЕКТИ ОД СПРОВЕДУВАЊЕ НА ПРОЕКТОТ „БИООТПАД“ ВО ОПШТИНА ПРОБИШТИП

Afrodita Zendelska — 2020-12-10

Проектот Плати колку што создаваш отпад (PAYT - Pay As You Throw Systems) и Автономни компостерски единици (Autonomous Composting Units) за управување со биоотпад во туристичките области (акроним: BIOWASTE), беше реализиран од 2017 до 2020 година и истиот е кофинансиран од Европската Унија и Националните агенции за финансирање. Во проектот беа вклучени две групи од општина Пробиштип, дел од децентрализирана урбана заедница и неколку поголеми и помали угостителски објекти. Успешната реализација на овој проект се огледа во остварувањето на поставените цели, низа еколошки и економски придобивки за општина Пробиштип. Во овој труд се прикажани остварените еколошки ефекти од спроведувањето на проектот БИООТПАД, како што се: намалување на емисија на стакленички гасови, намалување на количината на исцедок што се јавува во депониите, намалување на површината на депонијата, намалување на транспортот за собирање и отстранување на отпадот, како и добивање на компост.

ПРИМЕНА НА АВТОНОМНИ КОМПОСТЕРСКИ ЕДИНИЦИ ВО УПРАВУВАЊЕ СО БИОРАЗГРАДЛИВИОТ ОТПАД

Marija Hadzi-Nikolova — 2020-12-10

Компостирањето претставува еден од најстарите начини на рециклирање на отпадот и добивање на висококвалитетно органско ѓубриво – компост. Компостирањето во себе ги обединува трите одржливи начини на управување со отпадот, односно допринесува за намалување на количините на отпад (редуцирање), повторна употреба на отпадот и негово рециклирање.

Биоразградливиот дел од отпадот всушност претставува една од „најзагадувачките“ фракции во вкупните текови на отпад, а компостињарето го пренасочува отпадот од традиционалните начини на управување, како што се согорување и депонирање. Најзначајни параметри кои влијаат и придонесуваат за ефикасноста на процесот на компостирање и добивање на квалитетен компост се: температурата, содржината на влага, односот на јаглеродната и азотната компонента (C: N) и pH вредноста во отпадниот материјал.

Во трудот е прикажана примената на автономните компостерски единици, како еден од најсовремените начини за компостирање на биоразградливиот отпад.

POLLUTION OF WATER AND SEDIMENTS FROM TABANOVSKA RIVER WITH HEAVY METALS FROM THE ABANDONED MINE LOJANE

Blagica Doneva — 2020-12-10

The abandoned Lojane Mine Site and associated processing facilities are located north of city of Kumanovo on the territory of Lipkovo municipality.

The old Lojane Mine Site is located between the villages Lojane, Vaksince in area called Rudnicka Kolonija (Mine colony). The total mine site area is about 10 km². The exploration area includes the territory between the village Chivluk where the old smelter is located, i.e. the flotation tailings from the Lojane mine, along the flow of Tabanovska river to the village of Gorno Konjare.

In Lojane abandoned mine, huge amount of mining dams was left without any adjustment and remediation. Their exposition leads to mass erosion and transport over large distance in the watershed. Chemical analysis of these wastes showed high contamination by toxic heavy metals. The leachate of wastes leads to the contamination of river sediments and waters.

APPLICATION OF THE METHODS OF MULTI CRITERIA DECISION MAKING IN INDUSTRIAL ENGINEERING AND MANUFACTURING

Jane Tomov — 2020-12-10

Today, a number of data are constantly being generated that require proper processing and access to them. Standard processing techniques could not meet these requirements. The development of information technology and decision theory has contributed to the emergence of the application of modern-applicable methods and approaches for data processing and analysis. The method of data processing from traditional data processing tools is adapted for data processing and with the help of tools and mathematical methods that enable processing and analysis of large data that depend on multiple criteria. This data processing can locate certain problems or shortcomings during the operation, production and management of a company that could not be determined in any other way. Identification and analysis of the problem to be solved, determining the possible solutions to the problem, the criteria according to which the possible solutions are evaluated, i.e. alternatives and the choice of the best possible solution is a decision-making process - (Decision Making - DM), i.e. decision-making process, and as a result of the decision-making process, the decision arises. It is, in fact, the choice of the best of the best possible alternatives to the problem.