ЧУМАТА НА ЈУСТИНИЈАН
DOI:
https://doi.org/10.46763/SCGW25112g327kAbstract
Чумата која се појавила и сеела страв меѓу народот во византискиот период е позната под името „Чумата на Јустинијан“, т.н. според времето на нејзиното појавување за времето на владеење на императорот Јустинијан I. Од вкупно 210 години од нејзиното егзистирање (541-750), се појавиле околу 18 епидемии на чума; просечно таа се појавувала на секои 11,6 години, сè до нејзиното конечно исчезнување од територијата на Југоисточна Европа во 748-750 година. Симптомите на заболувањето од „Чумата на Јустинијан“ ги дознаваме од историографските записи на Прокопиј, опишани како треска проследена со гнојни меури на препоните, пазувите и на вратот под ушите. Во црковната историја од страна на Јован, епископ Ефески, се запишани психолошките, економските и социјалните ефекти кои чумата ги предизвикала кај луѓето кои битисувале во тој историски период. Појавата на чума во голема мера влијаела врз културата на живеење во византискиот период и тоа поради голем број човечки жртви што довело до депопулацијата на населението, кога најпогодените места во одредени области останале разурнати, пусти и ненаселени. Според Центарот за контрола и превенција на болести, во време кога популацијата на почвата на Европа не била многубројна, чумата на Јустинијан одзела 25 милиони човечки животи на Европскиот континент, па оттаму целта на овој труд е да се даде увид во катастрофите и страдањата кои ги доживеале луѓето на европската почва во времето на византискиот период, поточно за време на појавата на Чумата на Јустинијан.
Клучни зборови: Јустинијан, чума, Yersinia pestis, Прокопиј, Епископ Јован Ефески.
Downloads
References
Ansari, I., Grier, G. & Byers, M. (2020). Deliberate release: plague-a review. Biosaf Biosecur: 2(1):10–22. doi.org/10.1016/j.jobb.2020.02. 001.3.
Baillie, M. (2000). Exodus to Arthur. Catastrophic Encounters with Comets. 2nd ed. London: B.T. Batsford.
Bramanti, B. et all (2016). Plague: A Disease Which Changed the Path of Human Civilization. Chapter in Advances in Experimental Medicine and Biology.
Вујаклија, М. (1975). Лексикон страних речи и израза. Београд: Просвета.
Glatter, K. A. & Finkelman, P. (2021). History of the Plague: An Ancient Pandemic for the Age of COVID-19. The Amerikan Journal of Medicine, Gratz College, Melrose Park, Pennsylvania, Vol 134, No 2, 2021 February,0002-9343/©2020Elsevier Inc. doi.org/10.1016/j.amjmed.2020.08.019
De Rezende, J. M. (1998). Epidemia, endemia, pandemia, epidemiologia. Revista de Patologia Tropica, 27(1). doi.org/10.5216/rpt.v27i1.17199
Esparza, J. (2016). Epidemias y pandemias virales emergentes: ¿cuál será la próxima? Investigación clínica, 57(3), 231-235.
John of Ephesus. (1923–25). Lives of the Eastern Saints. Ed. and trans. Brooks, E., W. Paris: Firmin-Didot.
John of Ephesus. (1889). Historiae ecclesiasticae fragmenta. Trans. Van Douwen, W. J. & Land, J. P. N. Joannis episcopi Ephesi Syri monophysitae . . . fragmenta. Verhandelingen der koninklijke Akademie der wetenschappen, Afdeeling Letterkunde, 18.2.
Keys, D. (1999). Catastrophe. An Investigation into the Origins of the Modern World. London: Century.
Ковачева, Л. (2019). Куга у антици и византији и њена перцепција у македонским народним предањима. Зборник од 17 ти Меѓународен Симпозиум за Византологија, Ниш и Византија XVII. Ниш.
Ковачева, Л. (2025). Пандемиите на чума и сифилис во античкиот и средновековниот религиозен дискурс. Скопје: Пропоинт.
Kreuger, Ed. P., Mommsen, T., Schoell, R. & Kroll, G. (1880) CIC- Corpus Iuris Civilis. 3 vols. Berlin.
Little, K. L. (2007). Plague and the end of antiquity. The Pandemic of 541-750. Cambridge: Cambridge University Press.
Morony, M. G. (2007). ‘For Whom Does the Writer Write?’The First Bubonic Plague Pandemic According to Syriac Sources. Cambridge: Cambridge University Press.
Петрушевски, М. Д. (1982). Илијада. Препев, предговор, увод и објасненија. Скопје: Македонска книга.
Procopius. De bello persico. Dewing, H. B. tr. (1914–40). 7 volumes, London.
Sarris, P. (2002). The Justinianic plague: origins and effects. Continuity and Change 17 (2), 169–182. United Kingdom: Cambridge Unversity Press.
Sefton, A. M. (2001). The Great Pox that was...syphilis. Journal of Applied Microbiology; 91, 592-596.
Seibel, V. (1857). Die grosse Pest zur Zeit Justinians I. und die ihr voraus und zur Seite gehenden ungew¨ohnlichen Natur-Ereignisse. Dillingen.
Frith, J. (2012). The History of Plague – Part 1. The Three Great Pandemics. Journal of Military and Veterans’ Health, Volume 20, Number 2.
http://zdravstvo.gov.mk/wp-content/uploads/2015/08/Bakteriski-bolesto-vo-topli-klimat-uslovi.pdf
http://emergency.cdc.gov/agent/agentlist-category.asp
CDC - Center for Disease Control and Prevention https://www.cdc.gov/plague/history/index.html
CDC - Center for Disease Control and Prevention https://www.cdc.gov/plague/history/index.html
Constantin, G. B. & Căluian, I. (2021) The Justinianic Plague’s Origins and Consequences, Asian Journal of Medicine and Health, 19(1): 45-47; Article no.AJMAH.65777, ISSN: 2456-8414
Wilkinson, R. H. (2003). The Complet God and Goddess of Ancient Egypt. London: Thames & Hudson.
