ЛЕКСИЧКИОТ ПОДБОР ВО ПРОЗАТА НА ВЛАДО МАЛЕСКИ

Abstract

Прозното творештво на Владо Малески се одликува со народниот, реалистички карактер на јазикот во кој доаѓа до израз стилското раслојување на богатата македонска лексика, со многу архаични и народни зборови и изрази обоени во духот на народното творештво. Предмет на нашиот интерес е изборот на лексиката во прозата на Малески, со акцент на архаичната лексика, односно на турските и црковнословенските лексички елементи. Употребата на турцизмите во литературата се поврзува со специфичноста на содржината, а со оглед на нивната застапеност и во народниот јазик на своевиден начин го збогатуваат јазичниот израз. Малески употребува архаизми, голем број турцизми: анџар, ќерал, чибук, аир, аферим, дерман, шубе, за пореално опишување на настаните. Со актуелизацијата на постојните зборообразувачки модели и новообразувањата неговиот јазичен израз станува специфичен и препознатлив. Ги бележиме турските суфикси -џија: бурекџија, самарџија, фурнаџија, шеќерџија, -лак: будалштилак, срамотилак, умштилак, -лија: гугушлија, зборлија, ѕвездаллија, мустaќлија, шеќерлија. Јазикот на Малески се карактеризира со ретки архаизми, црковнословенизми: бојазливо, всегда,
девствен, патешествие, уха, образувања со продуктивните црковнословенски суфикси -ние: казание, наказание, непогодение, претсказание, -ие: претсмртие и др., а со голема умешност се употребуваат и сложенките: богољубец, богоносница, богохуление, брадоносец, великодушно, првосвештеница. Бессуфиксните именки се мошне продуктивен тип во индивидуално-авторскиот јазик, што зборува за нивната експресивност: втрес, навест, подвиж, напин, неглед, бессопир, нагаз, целив. Малески употребува зборови со поретка употреба и дијалектизми: босица, виѓе, гуна, дума, зарошка, рутиште, сведен, стинее, а и експресивна лексика за реализирање на различни стилистичко-идејни
цели, на пр.: за индивидуализација на ликовите, за изразување на нивниот субјективен став кон нештата или за ставот на авторот.