ЗОШТО ОДБРАВ ПОЛСКИ ПРЕВОД?

(теориско размислување за преводот и изразните можности на јазикот)

Abstract

Во јуни 2021 година имав голема чест и привилегија да учествувам на Првиот меѓународен Етнолингвистички конгрес, организиран на Универзитетот „Марија Кири – Склодовска“ во Лублин, Полска. Конгресот беше средба на научници од различни етнолингвистички школи и истражувачи на релацијата јазик – култура. Темата што ја пријавив беше „Поетиката на македонската народна поезија и погледот на свет отсликан во неа“. За потребите на печатените томови од монографијата, статијата требаше да биде преведена на полски или на англиски. Пред мене се постави прашањето на кој јазик да биде преводот. Преводот не е проста, механичка работа, особено не преводот на поезија. Преводот треба да ја одразува суштината на делото, не само како информација, туку и како емотивен и уметнички впечаток. Во мојот труд ја обработував љубовната народна лирика, во чиј центар е концептот МИЛОСТ. Милоста во јазикот, како содржина, се изразува со различни средства. Едно од нив е зборообразувањето. Овој факт беше пресуден да се решам за полски превод, а не англиски. Македонскиот и полскиот јазик се словенски јазици, со заеднички предок – прасловенскиот јазик. Како такви, тие во деривацијата се слични. Милоста се изразува и со деривациски средства – деминутивни образувања, кои во изобилие ги среќаваме во македонската народна поезија. При тоа, многу е битен фактот што во нашите јазици, деминутивните образувања не носат само значење „мало“, туку и „мило“. Во овој труд, ќе се обидам да се осврнам на начините на изразување на милост во македонскиот јазик, но колку што е можно, а врз основа на препевот на песните во статијата, и во полскиот јазик. Ќе се обидам да проговорам нешто за некои специфични особености на македонскиот и на полскиот јазик. Трудот навлегува и во една интересна област, областа на значењето, и тоа на врската меѓу звуковната страна на јазикот и значењето.